Turan’ın şiiri ve şairi - 2

Dostlar,

Aruz kelimesini duyunca neden yüzünüz buruşuyor biliyor musunuz? Çünkü bu ölçü terk etmeye yemin ettiğimiz bir medeniyetin en belirgin noktasıdır. Arap, Fars ve Türk şiirinin ve medeniyetinin birbirini kucakladığı, ortak ürün verdiği bir tarladır aruz. Onun üç milleti aynı zevk potasında erittiğini ve üçünü birbirine karşı tatlı bir rekabete soktuğu şiir ölçüsünün adıdır aruz. Aruzun kelime anlamı “çadırın orta direği”dir; tıpkı bunun gibi üç milletli ortak edebiyatın, divan edebiyatının da temel direği aruz idi. 

Şimdilerde aruz direğimiz kırılmış durumda ve biz üç milletli bir edebiyattan kendi ölçümüz olan heceye dahi geçiş yapamamış durumdayız. Gençlerimiz aruza veda denildikten sonra heceye sarılmamışlar; onun yerine serbest ölçü denilen ölçüsüzlüğe savrulmuşlar. 

Dostlar,

Bugün aruz aramızda yaşıyor mu? Aruzla şiirler yazılıyor mu? Aruzla yazılmış şiirlerden kitaplar basılıyor ve okunuyor mu? Hayır, hayır, hayır.

Peki, geçmişte belki geçerli mazereti olan ve yeni bir medeniyete girerken uzak duralım denilen bu ölçü gerçekten korkulacak bir şey mi?

Asla!

İnanın dostlar, bu ölçü ile bin yıllık bir kardeşliğimiz var ve milyonlarca duygumuzu bu ölçü ile yeryüzüne yaymışız. Eğer bir Türk-İslam medeniyeti varsa bunun temeli şiirdir, bu şiirin direği de aruzdur.

Aruz gerçekten denildiği kadar zor bir ölçü müdür?

Evet diyenlere hemen sormak isterim: Denediniz mi? Eminim pek çoğumuz denemeden bu cevabı veriyoruz. Gerçekten aruzla yazılan şiirler sıkıcı ve tek düze midir? Eğer böyle bir durum olsaydı bin yıllık bir ölçü olabilir miydi?

Dostlar,

Aruz denilince hemen ağır ve ağdalı cümleler ve bol sanatlı şiirler geliyorsa aklınıza, yanılıyorsunuz. Size Yahya Kemal’i, Mehmet Akif’i, Ahmet Haşim’i okumanızı tavsiye ederim. Özellikle Ahmet Haşim’in serbest müstezatları geliştirilebilseydi, bugünün serbest şiiri çok daha ahenkli ve değerli olabilirdi. 

Aruzu terk ettiğimizde dünya şiirinde zirveleri zorluyorduk, şimdi Türk şiiri ne durumda dersiniz?

Sevgili gençler, Turan’ın doğusundan batısına hece ile yan yana akan bu ırmağı kurutmakla iyi mi ettik dersiniz. Ali Şir Nevaî, Baburşah en doğuda; Hayalî, Bakî en batıda bu ölçü ile sesleri bağlıyor ve bir ortak medeniyetin halısını dokuyorlardı. Şimdi o halı dokunmuyor, iyi mi oldu?

Gençler, size Turan’ın tabuları yıkan Kürşat’ları olarak inansam ve desem ki, gelin şu kendinden ve değerlerinden kaçmaktan vazgeçelim. Bin yıl bir medeniyet işleyen klasik şiiri yeniden neoklasik hale getirelim. İnanın o kadar zor değil. İçimizde öyle kabiliyetli gençler var ki eline kağıt kalem alınca hangi şaheserin çıkacağını kimse bilemez. 

Şimdi utanarak, ben denedim başardım diyeceğim ve bir cesaret örneği gösterip birkaç beytimi buraya alacağım. 

Aruzun bir ahenk deryası olduğunu anlamanız için onun içinde yüzmeniz lazım, gelin birkaç kulaç atalım. İşte aruzla denemelerim:

 

 

MURABBA

 

Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün Mefâîlün 

 

Geçersem gonca güller tek şu âlem-i emânetten

Kokan benden değil senden solan benden değil senden

 

Gülersem bin saadetten uçarsam bir kerâmetten 

İnan benden değil senden yalan benden değil senden

 

Eğer  bir gün şu dünyâ mâvi düşler kurdurursa yâr

İnan  benden değil senden cinan benden değil senden

 

Adım Mecnûn yönüm çöllerse hep inlersem âh zâr zâr

Figan benden değil senden inan benden değil senden

 

Kerem yanmışsa Aslı’mdan  Mem’im ölmüş Zin aşkından

Giden  benden değil senden ölen benden değil senden

 

Metin gönlün harâb olmuş bu aşklardan kebâb olmuş

Serâb olmuş türâb olmuş yanan benden değil senden.

GAZEL

 

Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün

 

Sana ey gonca gülüm yar mı nigarım mı diyem? 

Yoksa kalbimde yanan şûle-i nârım mı diyem? 

 

Bilmezem gözlere âfet sana cennet mi denir?

Şaşmışam âh gül-i ra’nâ sana hûrim mi diyem?

 

Belki bir gün sana gelmek yine mümkün olacak,

Peki gelsin dediğin gün sana yârim mi diyem?

 

Bir saadet demi olsun yaşasın senle gönül,

Mâi hülyâ deli deryâ sana vârım mı diyem?

 

Gel Metînî bu gönül hânesi  vîrân olusar,

Ona şimden girü külhan sana hârım mı diyem?

 

GAZEL

 

Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün

 

Tâze goncam gül ki bir gün mutluluk elden gider

Bir bakarsın bülbül ölmüş ses soluk elden gider

 

Aynı dünyâ aynı hülyâ aynı mâî kubbeden 

Kâm alınmaz hep inan ki pek çabuk elden gider

 

Her ne gün kî sensiz olmak belki mümkündür derim

Sen nigârın kâmetin gördükte ok elden gider

 

Bir ateş gözden çalınmış türlü fitnen var senin

Ol gözün efsunlamış kî varla yok elden gider

 

Bilmedim ben sen neyimsen hem senin ben neyinem

Buldu Lâ Edrî  murâdın her mülûk elden gider 

 

Metin HAKVERDİOĞLU